Từ lâu, nghề làm cốm dẹp đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của đồng bào Khmer ở xã Phú Tân (huyện Châu Thành, tỉnh Sóc Trăng cũ) nay là xã Thuận Hòa, TP Cần Thơ. Đây là món ăn truyền thống gắn liền với Lễ hội Óc Om Bóc và nhiều dịp lễ Tết quan trọng trong năm.
Tuy nhiên, trước sự thay đổi của đời sống hiện đại, nghề làm cốm dẹp từng đối mặt nguy cơ mai một khi lớp trẻ rời làng, còn người già không đủ điều kiện tiêu thụ sản phẩm.
Sự chuyển mình chỉ thực sự bắt đầu khi Dự án "Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch" được triển khai. Trong đó, việc thành lập Câu lạc bộ giới thiệu nghề truyền thống quết cốm dẹp là một điểm nhấn.
Câu lạc bộ không chỉ kết nối những người giữ nghề mà còn mở ra không gian trải nghiệm cho du khách trong và ngoài nước.
Tại đây, du khách được trực tiếp chứng kiến quy trình làm cốm dẹp truyền thống từ chọn nếp, rang, giã đến quết cốm bằng chày tay. Họ còn có thể tự tay tham gia từng công đoạn để hiểu hơn sự tỉ mỉ, khéo léo của người làm nghề.
|
|
| Du khách trải nghiệm làm cốm dẹp nghề truyền thống của đồng bào Khmer Sóc Trăng, nay là TP Cần Thơ. Ảnh: Giao Linh |
Ông Huỳnh Văn Chiến, du khách đến từ TP Cần Thơ, chia sẻ: "Cốm dẹp là món ăn tôi biết từ lâu, nhưng đây là lần đầu tôi thấy tận mắt quy trình làm ra nó. Trải nghiệm này giúp tôi càng trân trọng sự vất vả của những người giữ nghề".
Bà Susan Way, du khách đến từ Vương quốc Anh, cũng bày tỏ sự thích thú: "Tôi chưa từng tham gia hoạt động nào chân thực như thế này. Cốm do chính tay mình làm lại càng thơm ngon hơn. Tôi rất ấn tượng với văn hóa của người Khmer".
Bà Thạch Thị Hường, thành viên Câu lạc bộ cho biết việc gắn nghề truyền thống với hoạt động du lịch đã giúp người dân có thêm thu nhập từ bán sản phẩm, hướng dẫn trải nghiệm và biểu diễn văn hóa. Quan trọng hơn, đây là cách bảo tồn nghề bền vững.
Cũng tại xã Thuận Hòa, nghề đan đát truyền thống của người Khmer đang "đổi đời" nhờ sự năng động của chị Trương Thị Bạch Thủy người sáng lập Hợp tác xã (HTX) Mây tre đan Thủy Tuyết.
Hiện HTX sản xuất khoảng 700 mặt hàng các loại từ vật dụng sinh hoạt, trang trí đến sản phẩm phục vụ du lịch và xuất khẩu. Không chỉ nâng cao giá trị kinh tế, HTX còn tạo việc làm ổn định cho 32 xã viên và hơn 60 hội viên phụ nữ vùng lân cận, với thu nhập bình quân từ 7-10 triệu đồng/tháng.
 |
| Không gian trưng bày sản phẩm đan đát từ tre trúc tại HTX Mây tre đan Thủy Tuyết. Ảnh: Phương Anh |
Chị Thủy còn chủ động kết nối mô hình du lịch cộng đồng, đưa du khách đến trải nghiệm không gian văn hóa đậm chất Khmer. Những sản phẩm từ tre trúc được sử dụng để thiết kế khu nghỉ dưỡng, phòng trưng bày và không gian làm nghề.
Du khách đến đây không chỉ tham quan làng nghề mà còn được thưởng thức múa Rom Vong, ẩm thực Khmer và cùng trải nghiệm làm cốm dẹp một sự giao thoa sinh động giữa hai làng nghề đặc trưng.
Chị Thủy chia sẻ: "Tôi muốn khách đến đây là để ủng hộ bà con làng nghề, chứ không phải cá nhân tôi. Mỗi người đến trải nghiệm sẽ là một người quảng bá tự nhiên và hiệu quả nhất cho văn hóa Khmer".
Chị Thủy thông tin, Hợp tác xã hoạt động theo nguyên tắc minh bạch, công khai. Khi có đoàn khách đến, chị Thủy kết nối với các thành viên làm cốm dẹp, biểu diễn múa. Mỗi buổi làm việc, các chị em có thể chia thu nhập từ 150.000 - 200.000 đồng. Nhờ đó, người dân vừa giữ nghề, vừa làm du lịch, vừa tăng thu nhập mà không phải rời quê hương.
