 |
| Hội quán Quảng Triệu ở phố cổ Hội An, Đà Nẵng. Ảnh: Nguyễn Đạt |
Giữa lòng phố cổ Hội An yên bình, nằm trên con đường Trần Phú, có một công trình mang đậm dấu ấn của cộng đồng người Hoa, vừa cổ kính vừa uy nghi, đó chính là Hội quán Quảng Triệu (hay còn gọi là Hội quán Quảng Đông).
Đây không chỉ là một điểm đến hấp dẫn du khách trong hành trình khám phá phố Hội, mà còn là minh chứng sống động cho sự giao thoa văn hóa đa dạng của đô thị thương cảng quốc tế sầm uất một thời.
Hội quán được xây dựng vào năm 1885, khi thương cảng Hội An còn là nơi giao thương sầm uất bậc nhất của khu vực Đông Nam Á. Trong giai đoạn thế kỷ 15 - 19, nhiều thương nhân người Hoa đã đến định cư, lập nghiệp tại Hội An, và cùng nhau dựng nên các hội quán để làm nơi gặp gỡ, thờ tự và hỗ trợ lẫn nhau.
Tính đến nay, Hội An còn lại 5 hội quán lớn là Phúc Kiến, Trung Hoa (Hội quán Ngũ Bang), Triều Châu, Quỳnh Phủ và Quảng Triệu, trong đó Hội quán Quảng Triệu được đánh giá là công trình tiêu biểu nhất, đẹp nhất và thu hút đông đảo du khách ghé thăm.
Ban đầu, hội quán được xây dựng để thờ Thiên Hậu Thánh Mẫu và Khổng Tử, đến năm 1911 chuyển sang phối thờ Quan Công - vị tướng nổi tiếng trong lịch sử Trung Hoa, biểu tượng của “Trung - Nghĩa - Tín - Trí - Nhân - Dũng”. Với người dân buôn bán, việc tôn thờ Quan Công thể hiện niềm tin vào sự chính trực và may mắn trong công việc làm ăn.
Điểm ấn tượng nhất khi đến Hội quán Quảng Triệu chính là kiến trúc tinh xảo, mang đậm dấu ấn văn hóa Hoa Nam. Toàn bộ kết cấu được lợp mái ngói âm dương, các chi tiết trang trí đều được chế tác tại Trung Quốc rồi vận chuyển bằng thuyền sang Hội An để lắp dựng.
Ngay từ cổng Tam quan, du khách đã có thể chiêm ngưỡng những đường chạm khắc rồng, phượng, kỳ lân đầy sinh động. Giữa sân chính, nổi bật là đài phun nước rồng theo tích “ngư long hý thủy” - rồng vờn cá chép phun nước đùa vui, xung quanh được điểm xuyết nhiều cây cảnh và tiểu cảnh hài hòa.
 |
| Hội quán Quảng Triệu gây ấn tượng bởi kiến trúc tinh xảo. Ảnh: Nguyễn Đạt |
Không gian bên trong chánh điện được thiết kế trang nghiêm, hoành tráng với hệ thống cột gỗ quý, chạm khắc công phu. Gian chính giữa thờ Quan Công cùng hai chiến mã Bạch Mã và Xích Thố; hai gian bên thờ Tài Bạch Tinh Quân và Phước Đức Chánh Thần.
Những pho tượng lớn nhỏ đều được tạo tác tinh xảo, sơn son thếp vàng, qua nhiều thế kỷ vẫn giữ được vẻ rực rỡ và trang nghiêm. Phía sau chánh điện là khu hậu viện thoáng đãng, có thêm một đài phun nước và bức phù điêu Quan Vân Trường chạm khắc tỉ mỉ.
Hội quán Quảng Triệu không chỉ nổi bật bởi kiến trúc mà còn lưu giữ nhiều hiện vật quý. Các cổ vật như bộ bàn ghế gỗ, gốm sứ... hay tranh Quan Công được xem là những báu vật 100 tuổi, phản ánh lịch sử hình thành và sinh hoạt của cộng đồng Hoa kiều tại Hội An.
Đây cũng là lý do nơi này được đánh giá như một “bảo tàng sống” giữa lòng phố cổ.
Bên cạnh giá trị kiến trúc, Hội quán Quảng Triệu còn là nơi diễn ra nhiều lễ hội truyền thống gắn liền với cộng đồng người Hoa. Vào Rằm tháng Giêng hằng năm, Tết Nguyên Tiêu được tổ chức long trọng với lễ cúng, múa lân, biểu diễn nghệ thuật dân gian, mang ý nghĩa cầu an, cầu phúc cho cả năm. Ngày 24.6 Âm lịch là lễ vía Quan Công, một trong những sự kiện lớn, thu hút đông đảo người dân và du khách, góp phần làm sống động không khí phố Hội.
Hội quán mở cửa hàng ngày, thường từ 7h đến 17h (một số thời điểm kéo dài thời gian đón khách đến buổi tối). Du khách nên kiểm tra tại bàn thông tin trước cổng để cập nhật chính xác.
Hội quán Quảng Triệu không chỉ là điểm dừng chân khám phá kiến trúc và văn hóa, mà còn là minh chứng sinh động cho quá trình giao thoa văn hóa giữa Việt Nam và Trung Hoa suốt nhiều thế kỷ.
Giữa lòng phố Hội trầm mặc, hội quán vẫn lặng lẽ lưu giữ giá trị tinh thần của cộng đồng, đồng thời trở thành một trong những điểm nhấn quan trọng trong hành trình khám phá di sản Hội An.
Phố cổ Hội An là vùng đất giàu truyền thống lịch sử - văn hóa, từng là đô thị - thương cảng sầm uất ở thế kỷ 17- 18. Trong quá trình giao thương, nhiều thương nhân người Hoa đến định cư, lập nghiệp và tổ chức thành 5 bang: Quảng Đông, Phúc Kiến, Triều Châu, Hải Nam và Gia Ứng. Mỗi bang đều xây dựng cơ sở cộng đồng như trường học, bệnh viện, nghĩa trang, chùa chiền và đặc biệt là các hội quán, vừa để thờ tự, vừa là nơi gặp gỡ, sinh hoạt chung.
Đến nay, Hội An bảo tồn miếu Quan Công và 5 hội quán của cộng đồng người Hoa. Trong đó, 4 hội quán gắn với bốn bang riêng biệt gồm: Phúc Kiến, Triều Châu, Quỳnh Phủ, Quảng Triệu, và Quảng Đông. Hội quán Trung Hoa (64 Trần Phú) là nơi sinh hoạt chung của cả 5 bang, đồng thời cũng là nơi tập hợp những thành viên của bang Gia Ứng, vốn không có hội quán riêng.
